Horzum beyleri ağıdı türkü olarak bestelendi

Dinarlı ozanımız Ozan Kul Mercan tarafından, 300 yıl önce

12.08.2017 - 14:21 Yayınlanma

15.04.2024 - 00:15 Güncelleme

Dinarlı ozanımız Ozan Kul Mercan tarafından, 300 yıl önce Horzum Beylerine söylenen ağıt, söz düzenleme yapılarak bestelendi ve türkü haline getirildi.

1935 Yılında, Isparta Halkevinin yayın organı Ün dergisinin Ağustos 1935 yılında ki 17. sayısında Fehmi Aksu imzasıyla yayınlanan “Horzum Beyleri” başlıklı yazısı, Emekli Öğretmen ve Araştırmacı Gazeteci Yazar Yaşar Sağlam tarafından tespit edilmiş ve köşesinde yayınlanmıştı.

300 yıl önce Horzum yörükleri olarak bilinen Horzum Beyleri ile Uluköy (Beyköy) Kitiş Beyleri arasında yaşanan hadise, 1935 yılında Molla Pehlivan Ali Bey’in beşinci göbek torunu olan 1868 doğumlu Horzum oğlu Ali Beyin anlatımı ile kaleme alınmıştır. Ün Dergisinde yer alan ve Horzum Beylerine yazılan, toplantılarda ve düğünlerde bey’e karşı okunan makamı unutulmuş bu ağıt, Ozan Kul Mercan tarafından yeniden söz düzenlemesi yapılarak yörenin ritmik yapısı da göz önünde bulundurularak bestelenip, notaya alınarak türkü haline getirildi.

Yakında basımı gerçekleştirilecek olan “Ozan Kul Mercan Türküleri 2” isimli kitapta “Horzum Beyleri” isimli türkü; söz, beste ve nota olarak yer alarak tescillenmiştir. Tarihte yaşanmış ve destansı bir konusu olan eser, Dinar kültürüne türkü olarak kazandırılmış ve bu eser Ozan Kul Mercan tarafından Belediye Başkanı Saffet Acar’a sunuldu. Başkan Acar, Horzum Beyleri isimli eseri türkü olarak Dinar’a kazandıran Ozan Kul Mercan’a teşekkür etti.

Beyleri isimli türküsü ve oyunu ise düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde halk oyunları ekibi tarafından oynanması planlanıyor. Klip çalışması yapılması planlanan türkü için, Ozan Kul Mercan ve Halk Eğitim Merkezi Halk Oyunları ekibi tarafından, halk oyunu tertip edilmesi önerilerinde bulunuldu.

HORZUM BEYLERİ;

Fehmi Aksu 1935 yılında Akkoyunlu köyüne gelir. Köy mezarlığındaki mezar taşları dikkatini çeker.Geçmişi 50-60 yıl olan mezarların taşlarında HORZUM, HORZUMLU gibi soy adlarının çokluğu dikkatini çeker. Ayrıca etrafını saran köylülere adlarını sorduğunda da, köylüler kendilerini Horzum Osman, Horzum Mehmet gibi isimleriyle tanıtırlar. F.Aksu köy ile ilgili sorular sorduğunda, köylüler bu köyün iki mahallesi olduğunu birinin Horzum aşiretine mensup olduğunu ,diğerinin de H.1320(M.1902-1903 ?) yılında Aydın-Dinar demiryolunun kereste ve traves ihtiyacının karşılayan Tahtacılardan meydana geldiğini anlatırlar.

Köyün adının (Akkoyunlu) nereden geldiğini ise köylüler Akkoyunlulu Uzun Hasan soyundan geldiklerinden bu adı aldıklarını ifade ederler. Köylüler köyün tarihiyle ilgili en güzel bilgileri Horzum Ali beyin anlatacağını ancak kendisinin şu anda burada olmadığını ifade ederler. Akşamı Yaka köyünde geçireceğini söyleyen F.Aksu köyden ayrılır.Yaka köyünde akşam kaldığı eve Horzum Ali bey gelir. Horzum Ali bey,67 yaşında,okuması yazması kıt bir insandır.

Horzum Ali bey Horzum Yörükleriyle ilgili şunları anlatır.

Bu bölgeye Horzum Yörüklerinin ilk geliş tarihi bilinmiyor. İlk gelenlere bakılırsa ilk geldikleri söylenen Horzum Ali Molla (Pehlivan) ve Molla Halil kardeşler 1740-1750 Doğumlu olabilirler.

Bu iki kardeş Homa dağına yerleşirler. Horzum Ali güçlü kuvvetli bir pehlivandır. Horzum Ali’nin Cellad Hüseyin,Süleyman Bey ve Boz Bey adlarında üç oğlu vardır.
Moskoftan (Rusya) İstanbul’a 180 kiloluk bir pehlivan gelir. Türklerden kendisiyle boy ölçüşebilecek bir yiğit arar. Vaktin padişahı “kim bu adamı yenerse O’na istediğini vereceğim” diye ilan ettirir. Horzum Ali bunu duyar ve İstanbul’a gider. Padişah ve devlet erkanının da bulunduğu meydanda Moskof pehlivanı yere serer. Padişah, Horzum Ali’ye “dile benden ne dilersen” der. Horzum Ali’de Padişahtan “halen iskân ettikleri Homa Dağında rahatsız edilmemelerini ve bu dağın kendilerine verilmesini” ister. Böylece Homa dağı böyle bir başarıdan sonra Horzum’lara Padişah tarafından verilir. İşte bu Horzum Ali (Pehlivan) söyleşi yapılan Horzum Ali’nin beş göbek öncesi dip dedesidir.

Pehlivan Horzum Ali’den başlayarak şeceresi ve tahmini seneleri şöyledir.

Horzum Ali (Pehlivan)-------- Molla Halil (İki Kardeş Homa Dağına İlk gelenler 1740-1750)
Horzum Ali’nin oğulları:
Cellad Hüseyin- Deli Süleyman (1765)- Boz Bey
Deli Süleymanın oğulları:
Cura- Osman Bey(1790)
Osman Bey’in Oğulları (Osman Bey’in 7 oğlu var)
Mehmed Bey (1815)- 6 Oğlu
Mehmet Bey’in oğulları (Mehmet Beyin’de 7 oğlu var)
Hüseyin Bey (1840)- 6 oğlu
Hüseyin Bey’in Oğlu:
Horzum Ali (1868) (söyleşi yapılan Horzum Ali)
Horzum Ali’nin Oğlu:
Şavkı

1935 yılında Horzum Ali ile yapılan söyleşiye göre;

Homa dağında Horzum aşireti yaşarken, Uluköy(Beyköy) de Beyler dönemi hüküm sürmekte imiş. Horzumlarla Kitiş Beyleri arasında sürekli anlaşmazlıklar yaşanırmış. Sürekli vuruşurlarmış. Her beyin emrinde 1000 er silahlı adamları varmış.
Uzun süren bu mücadeler sonrası,Kitiş Beylerinden Kazak Bey kız kardaşlarından birisini Horzum Ali Molla(Pehlivan)’ın oğlu Boz Bey’e vererek akrabalık tesis etmiş ve barışı sağlamıştır.

Horzum ve Kitiş Bey’lerin arasında yaşanan bu mücadeleler türkülere konu olmuştur.
İşte bu türkülerden birisi.

Bu türküler düğün veya toplantılarda Bey’in karşısında söylenirmiş.

HORZUM BEYLERİ ( TÜRKÜ )

ADINI SEVDİĞİM HORZUM BEYLERİ

SİZE BİR VEZİRLİK YAKIŞIP DURU

BAKLAYAKIRI DA FIRMAYA DORU

(2) BEYİM DE TABLANA YAKIŞIP DURU

HOMANIN BAŞINDA BİR BÜYÜK DUMAN

DUMANIN ELİNDEN HALLERİM YAMAN

HORZUM BEYLERİNE VERİLMİŞ FERMAN

(2) VURUN ASLANLARIM DER HORZUM BEYİ

DOKUZ SAAT OLDU GÖÇÜ SARALI