(ALTIN ŞEHİR DİNAR NÜFUS BAKIMINDAN ERİYOR)
Araştırmacı gazeteci Sayın Hilmi Çalışkan Dinar Belediyesi Web Sitesi’ndeki köşesinde “2014 Yılsonu İtibariyle Dinar’da Emlâk ve Su Abone Sayısı” başlıklı yazısında belediyemizden aldığı bilgiler ışığında Dinar’da 2014 sonu itibariyle 10.235 beyannameli konut, 8.868 su aboneli mesken bulunduğuna yer verdi..
Bu yazıyı okuduktan sonra, biraz geriye giderek Dinar’ın nüfus gelişimini; 1995 depreminden sonra da düşüşünü inceledim. Önüme karamsar bir tablo çıktı. Durumu Dinarlı hemşehrilerimle paylaşmak istiyorum.
Dinar, 20. Yüzyılın başında Sandıklı Kazası’na bağlı; Geyikler Nahiyesi’nin idari merkezidir. Geyikler nahiyesinin idari merkezi olan Dinar Kasabası’nda 1906 yılında 250 hanede 1121 kişi yaşamaktadır.[2]
1908 yılında bağımsız bir ilçe olan Dinar’ın nüfusu devamlı artmıştır. Cumhuriyetten sonra ilk nüfus sayımının yapıldığı 18 Ekim 1927 yılında Dinar’ın merkez nüfusu 2.732 kişiye ulaşmıştır. Dinar’ın merkez nüfusunun 1935 yılında 4.192; 1940 yılında 4.526; 1950 yılında 5.613; 1960 yılında 9.409; 1970 yılında 14.843; 1980 yılında 20.869; 1990 yılında 34.990 kişi olduğu resmi kayıtlarda yer almaktadır.
Bu nüfus gelişiminden Dinar’ın büyüdüğü ve geliştiği tahmin edilmektedir. Gerçekten de Dinar; 1930 – 1980 yılları arasında hem fiziki, hem ekonomik, hem sosyal yaşam, hem de kültürel bakımdan gelişmiştir. Bölgenin cazibe merkezi olan Dinar bu tarihler arasında ALTIN ŞEHİR olarak değerlendirilmiş ve anılmıştır.
Bu gelişimi sağlayan pek çok etmen vardır. Bunların içinde en önemlisi su ve (coğrafi konum) ulaşımdır.
Su, canlılar için yerini hiçbir şeyin dolduramayacağı kadar önemlidir. Dinar ve çevresi su zenginidir. Bu yüzden gerek içme, gerekse kullanma suyu sıkıntısı hiçbir zaman olmamıştır.
Dinar’da 1945’li yıllara kadar içme suyu mahalle çeşmelerinden alınmıştır. Her mahallede çok sayıda çeşme ve hayrat bulunan ilçemizde, Cumhuriyetten sonra, cumhuriyetin heyecanı ile Mustafa Dedeoğlu tarafından bir hayrat olarak yaptırılan “Dedeoğlu Çeşmeleri” Dinar’ın sosyal hayatında önemli yer tutar.
Dinar, çok zengin su kaynaklarına rağmen; evlere şebeke halinde suyun ulaşması 1945 yılında gerçekleşebilmiştir. Her geçen gün nüfusu artan ilçede su şebekesi 1950 yılından itibaren ilavelerle gelişmiştir.
İlçenin yerleşim alanın genişlemesi, mahalle ve konut sayısının artması sonucu şebeke suyunun yetersiz gelmeye başlamıştır. Diğer yandan da var olan şebekenin eskimiş olması sebebiyle 1976 yılında ilçenin içme ve kullanma suyu şebekesi yenilenmek üzere ihale edilmiştir. Ancak gerek ihaleyi alan müteahhittin, gerek ilgili kurumların yeterince takip etmemesi yüzünden, su şebekesinin inşaatı 1984 yılına kadar uzamış ve bir türlü tamamlanamamıştır.
1984-1989 döneminde İller bankası tarafından yeniden ihale edilen su şebekesi 1986 yılında Eldere kaynağından su alınarak tamamlanmıştır. Daha sonraki yıllarda da bu su şebekesi yeni yerleşim yerlerine ve konutlar uzatılmıştır.
1950’li yıllarda 5.613 kişinin yaşadığı Dinar’da su abone sayısı 250 civarındadır. 1985 yılında nüfus 28.598’e; su abone sayısı 1750’ye, depremin olduğu 1995 yılında nüfus 38.400 su aboneye sayısı da 2200 civarındadır.[3]
1995 depreminden sonra; mahalle sayısının 28’e, su aboneli konut sayısının da 8.868 ulaşmış olması; Dinar’ın yerleşim alanı ve konut sayısı bakımdan büyüdüğünü göstermektedir. Böyle olmakla birlikte Dinar’ın nüfusunda hâlâ büyük düşüş olduğu görülmektedir.
Deprem öncesinde 2200 su aboneli konut bulunan Dinar’da o gün 38.400 kişi yaşarken; bugün 8.868 su aboneli konut, 10.235 beyannameli mesken bulunan Dinar’da 25.400 kişinin yaşıyor olması; ne denli nüfus kaybı içinde olduğumuzun çok açık gösterisidir.
Buradan şu sonucu çıkarmak mümkündür. Dinar’da bir yandan konut sayısı artarken; diğer yandan konutlar yalnızlaşmaktadır. Yani 1995’li yıllardan önce konutlarda yaşayan fert ortalaması çok kalabalık iken, bugün konutlarda yaşayanların ortalamasının çok düşük olduğu anlaşılmaktadır. Bugün aşağı yukarı her hanede 2-3 kişi yaşamaktadır. Bu durum, gençlerin Dinar’dan uzaklaştığı gerçeğini ortaya çıkarmaktadır.
Bunun sebebi sadece 1995 depremine ve Dinar’daki işsizliğe bağlanamaz. Dinarlılar olarak bunun sebeplerini enine boyuna araştırmalı ve tartışmalıyız.
Saygılarımla…. 1 Nisan 2015-04-02
[1] Dinar Belediyesi kaynakları
[2] Hicri 1324, Miladi 1906 yılı Afyonkarahisar Vilayet Salnamesi’nde Geyikler Nahiyesi.
[3] Dinar Belediyesi kaynakları
