“Trafikte cep telefonu kullanma kazaya sebep olma”

Afyonkarahisar İbrahim Evren Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğretmen ve öğrencileri kamu spotu ve sosyal sorumluluk projesi kapsamında, “Trafikte Gençlik Hareketi” tanıtım filmi ve broşür hazırladı.

Hayatımızın vazgeçilmezi haline gelen cep telefonu ve sosyal medya alışkanlığı uzmanların tüm uyarılarına rağmen birçok ciddi kazalara neden olmaya devam ediyor. Bu konuda kolları sıvayan İbrahim Evren Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğretmen ve öğrencileri Trafikte gençlik hareketi kapsamında “Trafikte kaldır Başını” el broşürleri ve kısa tanıtım filmi hazırladılar. Proje kapsamında grafik tasarım öğretmeni Sibel Yılmaz ve öğrencileri Ayfer Cankır, Azize Koç, Gülser Elif Kavak, Kübra Akbunar, Yağmur Fulya Öztürk bazı çalışmalar yapmaya başladı.

Proje kapsamında trafikte cep telefonu kullananları uyarmak için hazırlanan afiş, broşür, tanıtım filmi gibi çalışmalarla 15-30 yaş gurubunu kapsayan yaya ve sürücüleri uyarmak için kolları sıvadılar. Kamu spotu çekimlerine AKÜ Sinema Televizyon bölümü öğrencileri ve IDEAS Ajansta destek verdi. Bu çalışmalarda çarpıcı bilgilere de yer vermeyi ihmal etmediler. İşte o bilgiler.

--------------------------------------------

Ülkemizde 2016 yılı sonu itibariyle 21.090.424 motorlu araç, 28.223.393 sürücü bulunmaktadır.

2016 yılında 185.130 ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası meydana gelmiş, 3.493 kişi kaza yerinde hayatını kaybetmiş, 307.629 kişi yaralanmıştır.

2016 yılı kaza nedenleri; %36.5 Hız, %14.7 Kavşaklarda geçiş üstünlüğü, %8.3 Arkadan çarpma, %8.3 Manevra kuralları ve %7.0 Dönüş kurallarını yanlış yapma kaynaklıdır.

25.04.2017 günü kaza bilgileri;

Trafikte araç kullanırken, yol ve sürüş güvenliği öncelikli olarak sürücülere düşer. Bilinçli bir sürücü olmanın temel kurallarından biri trafik kurallarına uymak kadar yolda dikkat dağıtıcı etkenlere maruz kalmaktan kaçınmaktır. Günümüzde trafik kazası riskini artıran davranışların başında, araç kullanırken araç kullanmak dışında başka işlerle ilgilenmek gelmektedir. Başka işlere verilecek en doğru örnek ise cep telefonu ile konuşmak ve SMS yollamak ya da sosyal medya takip etmek gibi unsurlardır. Araç kullanırken kendiniz ve çevreniz için tehdit oluşturmamak, kaza risklerini en aza indirmek sürücülerin asli görevidir.

Araç kullanırken cep telefonuyla arama yapmak, çalan telefona cevap vermek, numara çevirmek gibi davranışlar sürücünün dikkatinin dağılmasına, konsantrasyonunun bozulmasına neden olarak kazaya yol açabilir. Aracın güvenli bir biçimde yol alması her şeyden önce sürücünün sorumluluğu altındadır. Bu nedenle bütün sürücüler aracı kontrol etmesini güçleştiren bu durumları öğrenerek kaza riskini azaltmaya yönelik önlemler alabilirler. Araç içinde cep telefonunu kapalı tutmak bu açıdan en etkili önlemdir.

Sürücüler direksiyon başında telefonla konuşmak dışında; sosyal ağlarda profilini güncellemek, whatsapp gibi programlar yoluyla sohbet etmek veya maile bakmak gibi davranışlar sergilemektedirler. Seyir halinde telefon kullanmanın tehlikelerinden bazıları şunlardır:

Sürücülerin %22’si araba sürerken cep telefonu kullanmayı sürdürüyor ve bunların çoğu kırmızı ışıkta durdukları sırada whatsapp mesajı gönderiyorlar. Bu, bir araç kullanırken çok önemli iki etken olan stres ve konsantrasyon eksikliğine yol açar.

Ayrıca, araba kullanırken mesaj göndermek bir kaza yapma riskini 23 kat arttırır, öyle ki, bu eylem, var olan üç farklı dikkat dağınıklığı biçimini beraberinde getirmektedir:

Görsel dikkat dağınıklığı: gözler akıllı telefon ekranını okurken olur.

Zihinsel dikkat dağınıklığı: mesaj metni hakkında düşünürken zihin tümüyle faaliyettedir.

Elle ilgili dikkat dağınıklığı: parmaklar karakterlere karşılık gelen tuşlara basarlar.

Dikkat dağınıklığı yüzünden meydana gelen kaza türleri arasında yoldan çıkmalar, çok yakınlaşmaktan doğan çarpışmalar ve çarpmalar yer alır.

Direksiyon başında akıllı telefon kullanmanın fiziksel tehlikelerinin yanına yasal olanlar da eklenir. Karayolları trafik kanunu 73.maddeye göre seyir halinde cep telefonu vb aletlerle konuşmanın cezası 95 lira ve sürücülere 10 ceza puanı dır.

Araç kullanırken cep telefonuyla; • Arama yapmak, • Çalan telefona cevap vermek, • Numara çevirmek gibi davranışlar sürücünün dikkatinin dağılmasına, konsantrasyonunun bozulmasına neden olarak kazaya yol açabilir. Virginia Teknoloji Ulaştırma Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırma cep telefonunu bulma, rehberi açıp aranacak kişiyi seçme ve arama gibi telefon görüşmesine kadar yapılan aktivitelerin, telefonla konuşmaktan üç kat daha fazla trafik kazasına sebep olduğunu ortaya koymuştur.

Araç kullanırken cep telefonu ile ilgilenmenin görsel, bilişsel, fiziksel ve işitme ile ilgili bazı sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu sorunlar;

Tepki zamanında uzama,

Durma mesafelerinde uzama,

Doğru çizgide seyredememe,

Uygun hızda seyredememe (genellikle yavaş),

Trafik işaretlerine yavaş reaksiyon verme/kaçırma,

Görme alanını genişletmeme (ayna kullanma, karşıya bakma, vb),

Kısa takip mesafesi,

Diğer araçların güvenli manevra yapmaları için yeterli süre vermeme,

Stres ve gerginliği artması,

Etrafında olanları izleyememe

Cep telefonlarının kullanımı sırasında sürücüler daha fazla hata yapmakta, bazı tehlikeli durumların ya hiç farkına varamamakta ya da önlem almakta geç kalmaktadırlar. Yapılan bir araştırmaya göre bu gecikme çevresel koşullara, aracın o andaki hızına ve sürücünün yaşına bağlı olarak 0.6 saniyeden 0.9 saniyeye kadar artabilmektedir. Saatte 60 km hızla giden bir otomobilin sürücüsünün frene basmasının bu kadar gecikmesi durma mesafesinin 15 metre daha artması demektir.

Aynı araştırmada cep telefonuyla konuşan bir sürücünün çevresindeki tehlikeli durumların bazılarını hiç fark edemediği görülmüştür. Bu araştırmaya göre sürücülerin basit bir arama yaparken %20, zihni çok fazla meşgul eden bir görüşme yaparken ise %29 olasılıkla tehlikeli bir durumu gözden kaçırabileceği bulunmuştur.

Cep telefonunu kullanımı yalnızca numara çevirirken ya da konuşurken değil, telefon beklerken ve görüşme bittikten sonraki süre içinde bile kaza riskini arttırıcı bir etki yapmaktadır. 699 sürücü üzerinde yapılan bir başka araştırmada görüşme bittikten sonraki 5 dakika içinde kaza olasılığının 4.8 kat, 15 dakika içinde ise 1.3 kat daha fazla olduğu bulunmuştur.

Birçok araştırmada doğrulanan başka bir bulgu ise, ele alınmadan kullanılan araca bağlı telefonların kaza riski açısından hiç bir yarar sağlamamasıdır. Çünkü sürücü için dikkat dağıtıcı olan yönü telefonun fiziksel özellikleri değil, konuşmanın yoğunluğudur.

Araştırmalarda sıkça rastlanan bir başka bulgu ise, sürücülerin cep telefonu kullanırken hızlarını azaltmalarıdır. Bir anlamda sürücüler aracı kontrol etmek amacıyla olabilecek hataları telafi etmeye çalışmaktadırlar. Ancak bu daha önce belirtilen tehlikeleri ortadan kaldırmak için yeterli olmamaktadır. Cep telefonu kullanan sürücülerin tehlikeli bir durumda hiç tepki vermeme olasılığı da bulunmaktadır. Bu da %12'ye kadar ulaşabilen ve trafik güvenliği açısından göz ardı edilmemesi gereken yüksek bir orandır.

Sürücünün deneyimli olması veya cep telefonu kullanmaya alışkın olması da riski azaltmaya yetmemektedir. Hem telefon kullanmaya alışkın hem de deneyimli sürücüler oldukları halde bu kişilerin iki-üç kat daha fazla hata yaptıkları gözlenmiştir.

Son yıllarda yapılan araştırmalar cep telefonu kullanımının kişiyi fiziksel olarak meşgul etmesinden çok artan zihinsel faaliyet ve buna bağlı olarak dikkatin dağılması, konsantrasyonun bozulması nedeniyle kaza riskini arttırdığına işaret etmektedir. Bu nedenle:

EN ETKİLİ ÖNLEM ARAÇ KULLANIRKEN CEP TELEFONUNU KAPALI TUTMAKTIR.

Sürücü için dikkat dağıtıcı olan yönü telefonun fiziksel özellikleri değil, konuşmanın yoğunluğudur. Sürücünün deneyimli olması veya cep telefonu kullanmaya alışkın olması da riski azaltmaya yetmemektedir. Hem telefon kullanmaya alışkın hem de deneyimli sürücüler oldukları halde bu kişilerin iki-üç kat daha fazla hata yaptıkları gözlenmiştir.

Cep telefonları, trafikteyken dış dünya ile bağlantı kurmayı, iş, aile ve arkadaşlarla sürekli iletişimi sağladığı için yoğun bir şekilde kullanılıyor. Amerika’da 2011 yılında yapılan, araç sürerken cep telefonu kullanma alışkanlığının trafik kazalarına etkilerini araştıran bir çalışmaya göre; direksiyon başında cep telefonu kullanan sürücüler yüzünden 3.331 kişi hayatını kaybetti ve 400.000 kişi de yaralandı. Araştırma sonuçları, cep telefonunu kulaklığa bağlı olarak kullanmanın da, elde kullanmak kadar tehlikeli olduğunu gösteriyor.

‘AYNI ANDA İKİ İŞİ YAPAMAYIZ’ Otomobilde telefon kullanımı konusunda yıllardır çalışmalar yapan Utah Üniversitesi’nde görevli Prof. Dr. David Strayer, insanın iki işi aynı anda yapamadığımı savundu.

Strayer, “Sanılanın aksine insan aynı anda iki işi yapamaz. İçkiliyken araba kullanan birinin kaza yapma olasılığı sarhoş olmayan birine göre dört kat fazla. Arabada telefonla konuşan ya da mesaj atanların kaza yapma riski ise sekiz kat fazla” dedi.

Prof. Dr. Strayer’i destekleyen Nörolog Rene Marois de yaptığı çalışmada, aynı anda iki işi birden yapmaya çalışan kişilerin prefontal korteks tabakalarının daha uzun süre çalıştığını tespit etti. Bu şu anlama geliyor; bu kişilerin etraflarında olan olaylara reaksiyon gösterme hızları yavaşlıyor.

Araç kullanırken trafik kurallarına uyma gibi dikkat gerektiren önemli beyin faaliyetleri cep telefonuyla konuşulduğunda yavaşlıyor" "Beyin, hem trafikte araç kullanma hem de telefon kullanımı nedeniyle çoklu görev yaparken belirgin bir yük içine giriyor. Bu nedenle dikkat, konsantrasyon ve algılama gibi süreçlerde dağınıklık oluyor. Trafik akışına konsantre olması gereken araç kullanıcısının bu dikkat dağınıklığı ve zayıf algılama nedeniyle maddi, yaralanmalı ve ölümlü kaza yapma riski çok yüksek. Araç kullanırken telefonla meşgul olmak, alkollü araç kullanmak kadar tehlikeli. Gelişmiş pek çok ülkede olduğu gibi bizde de yasak olan bu durumu cezalar değil, insana saygı anlayışı engelleyebilir." Araç kullanırken cep telefonunu bir kenara bırakın. Sürüş esnasında çok acil bir görüşme yapmayı gerektirecek durumda; trafiğin uygun olduğu bir noktada aracınızı kenara çekip, telefon görüşmenizin trafiğin akışını riske atmayacağı şekilde yapın.

Editör: Haber Merkezi