AYDEDENİN KÖŞESİNDEN


YAŞLILIK BÖYLE BİR ŞEYMİŞ  

Yaş 70’miş İş bitmiş diye bir laf vardır. İnsan yaşlanmadan yaşlılığın nasıl bir şey olduğunu bilebilir mi?
Etrafına bakarsın çeşit çeşit insanlar görürsün. Çocukları, Gençleri, Orta yaşlıları ve Yaşlanmış kişiler. Eğer sen de yaşlı biriysen kendi yaşantın bir sinema şeridi gibi akar gider. Düşünürsün bir zamanlar bende böyleydim ve şimdi böyle oldum.
Eğer kullanabiliyorsan bilgisayarını tıkla merak ettiğin her konu karşına çıkıyor. Ben 73 yaşındayım. Bu yıl Allah izin verirse 17 Ağustos’ta 74 yaşına gireceğim.  Ölmez sağ olursak Ağustos ayında bunu kutlayacağız. Evde sabah namazımı kılıp ıhlamurumu yudumlarken henüz ortalığın ağarmamış sokak lambaların aydınlattığı yoldan tek tük gerek araçla gerek yaya geçenleri izliyorum. Kişiler sorumlu oldukları aile bireylerinin nafakalarını kazanmak için koşuşturuyorlar. Bende yalnız ve sakin izliyorum. Televizyonda Kâbe kanalı açık kuran dinliyorum. Sonra kanal değiştirip haberleri izlerken bu yalnızlık insanı düşündürüyor.
Haberlere yaşlı bir çift soba zehirlenmesinden hayatını kaybetmiş. Bende yalnızım. Neden derseniz hanım yok. Tokideki oğlumun evinde torunlara bakıyor. Ben orada duramadım kafam sakin yer istiyor. Gelinim genç yaşta vefat edince insanın yuvasında çok şey değişiyor. Birde şu var ben doğal gazlı kaloriferli evde ısınamıyorum. Isınmak için peteğim yanında otursan faydası yok. Çok yakarsan cebin de yanıyor. Ama soba gibi var mı be? Hele küçük odana kurmuşsan az bir kömür az odunla yanıyorsun hemen altını üstünü kapatıp fazla yanmayı frenliyorsun. Az az yakarsan soba sen yatana kadar sönüp bitiyor. Kovayı da değiştirmek kolay oluyor. Külü atmaya giderken zorlanmıyorsun. Kül atma derken burada en çok kızdığım kişiler kül atanların çöp Varillerinin içine değil de dışarıya kül dökmeleri oluyor. Eski yıllarda görevliler onları kürekle toplayıp atardı ama şimdikiler sanki “Arkadaş bidonun içine neden atmıyorsun? Ben de almıyorum” diye sanki külü atanı cezalandırıyor. O atan da inatla atmaya devam edip sonra orada bir kül tepeciği meydana geliyor bu da görüntü kirliliğine sebep oluyor. Pencereden izliyorum o kişiyi görsem uyarıp şikâyet de edeceğim. Doğal gazla ısınmak iyi pası pisi yok ama sobanın yerini tutar mı o elini bile yakmayan cebini yakan petekler. Soban yanıyorsa dikkatli olacaksın. Ben yatarken sönmese bile kapatırım ve sobasız odada yatarım.
Duvarda asılı takvimdeki yaprağı koparıp okuduğumda yaşlılar haftası nedeniyle yazılmış konuda YAŞLILARIN DUASINI ALMAK işlenmiş.
Yazıyı okuyalım.”Yaşlılık insan yaşamın son evresini teşkil eder. Bugün çocuk veya genç olanlar bir gün gelecek ve yaşlanacaklardır. Bu husus Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilmektedir:”Kime uzun ömür verirsek, onu yaratılış itibariyle tersine çeviririz(gücünü azaltırız).Hala düşünmeyecekler mi?”(Yasin,36,68).
Yaşlılık, insan oğlunun en olgun ve mütevazi dönemidir. Yaşlılar, yılların verdiği birikimle her türlü saygıyı hak eden, adeta birer tecrübe çınarıdırlar. Yaşlılara saygı göstermek, onlara hürmet etmek dinimizin gereklerindendir. Nitekim Sevgili Peygamberimiz(s.a.s.): “Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir.”(Buhari,Sahih,c.2,s.316)  buyurmaktadır.
Yaşlılarımız, geleceğimize ışık tutan adeta birer deniz feneridirler. Onların görmüş geçirmişliği, fert ve toplumlar için en büyük hazinedir. Onlarsız bayramların tadı olur mu hiç? O,yıllara meydan okumuş eller öpülmeden, ağızlarından dökülecek hayır duaları alınmadan yaşamın ne anlamı kalır?
Onları sevelim, sayalım. Böylelikle hem bu dünyada hem de ahret hayatında mutluluğu yakalamış oluruz.
Güzel bir anlatım değilmi? Hakikaten Diyanetin takviminde güzel bilgiler var. Her zaman dinlemeye doyamadığım eski yılların şarkılarını dinlemek için TV’den TRT 2’yi açar, Türk sanat müziğinde yılların insanları eskittiği gibi o eski şarkı ve türkülerimizi eskitemediği parçaları dinler söyleyen ve besteleyenlerle çalanları rahmetle anarım. Bazı zamanlar sahip olamadığım gözyaşları yanaklardan akıp gittiği olur. İnsan evdeki kalabalığı özlüyor. Çocukların, torunların bağrışları sesler yok odlumu evde yapayalnızlık nasıl oluyor bilen mutlaka vardır. Eskiler boşuna dememiş mi “Çocuklar evin neşesidir.”diye.
Ben etrafa bakıyorum da Allaha şükrediyorum. İnsanın sağlığı çok önemlidir. Bilgi sayardaki YAŞLILIĞA tıkladın mı karşına neler çıkıyor neler. Sayfa sayfa uzmanların yazıları var. Bir bölümünü okuyalım. Ne diyorlar:
Yaşlılıkta yaptırılacak tahliller olası hastalıklara karşı erken tanı sağlayıp yaşam süresi ve kalitesini arttırmada önem taşır. Yaşlanma ile birlikte organlarda ve organ sistemlerinde ortaya çıkan değişiklikler sonucunda  bazı sistemik değişiklikler ortaya çıkar. Bunların genel özelliği sistemlerin yavaşlaması ile ilgilidir.
Yaşlılarda ortaya çıkan değişiklikler nelerdir birlikte inceleyelim.
  1. Böbreğin kanlanması ve süzme fonksiyonunda azalma.
    2. Mide-Barsak hareketlerinin yavaşlaması.
    3. Mide boşalmasını yavaşlaması.
    4. Kas kitlesi ve vücut suyunun azalması.
    5.Metabolizmanın da yavaşlamasına bağlı vücut yağ kitlesinin artması.
    6.. Karaciğer küçülür ve  kanlanması azalır.
    7. Tükürük salgısı azalmaktadır.
    8. Vücutta ilaçların emilebileceği yüzey azaldığından ilaç kullanımı önemli hale gelir.İlaçlar mutlaka hekim kontrolünde,mümkün olan en düşük dozda verilmelidir.
(Yazıda öncelikle sağlığa dikkat çekiliyor.) 
Yaşlanma ile meydana gelen Fizyolojik değişiklikler biyokimyasal testleri de etkileyebilir. 75 yaşın üzerinde hastaların, %80’den fazlasının en az bir ilaç kullanması nedeniyle buna bağlı olarak da biyokimya tahlilleri de etkilenmektedir.
Yaşlı hastalarda bulunabilen bir ya da daha fazla hastalık veya kronik durum biyokimyasal parametreleri etkileyebilir. Yaşlı hastanın bir süre hastanede yatması ya da yatak istirahati, kalsiyum, sodyum, potasyum ve fosfat değerlerinde atılımı azaltacağından değişiklik yapabilir.
Yaşlanmayla değişebilen bazı biyokimyasal tahliller aşağıda belirtilmiştir. Sırasıyla inceleyelim: Albümin: Hem kadın, hem de erkeklerde yaşlanma ile birlikte serum albümin konsantrasyonu giderek düşmesine rağmen normal sınırlar içinde de kalabilir. Alkalen fosfataz: 60 yaşından sonra kadınların %25’inde alkalen fosfataz artar.Bu menopoz sonrası olabilen hormonal değişikliklerle ilgilidir.Aynı yaş grubundaki erkeklerde ise normal bulunur. 90 yaş üzeri grupta her iki cinste de alkalen fosfataz yüksek bulunabilir. Kolesterol: Kadınlarda daha belirgin olmak üzere, 60 yaş sonrası total kolesterol düzeyi artar.90 yaş sonrası ise erkeklerde daha fazla olmak üzere total kolesterol düzeyi düşer. Erkeklerde yaşlanma ile birlikte HDL kolesterol düzeyi yükselirken, total kolesterol ve LDL-kolesterol düzeyi düşer.
Trigliserit: Trigliserit düzeyleri 60 yaş sonrası kişilerde orta yaşa göre belirgin olarak daha yüksektir. 60 yaştan sonraki ileri yaşlarda(80 -90 yaş itibariyle) trigliserit düzeyleri düşmeye başlar. İnsülin: 60 yaş sonrası grupta insülin düzeyi yükselir, yaşlanma daha da arttıkça 90 lı yaşlara yaklaşıldığında genç erişkinlerdeki düzeyin de altına iner. Yaşlılarda insülin düzeyi şişmanlıkla da ilgilidir.
Luteinizan hormon (LH): Yaşlı kadınlarda ve erkeklerde LH artar.
Kan üre azotu (BUN): Yaşlanma ile birlikte böbrek işlevleri azalırken kan üre azotu hafifçe yükselir. Yaşlılarda yapılan  tahliller değerlendirilirken kullanmakta oldukları ilaçlar da göz önüne  alınmalıdır. Yaşlılar kendilerine reçete edilen ilaçlarla birlikte kendilerine tavsiye edilen ilaçları da kullanıyor olabilirler. Yaşlı hastalar protein ve lipit metabolizmalarında  meydana gelen değişiklikler, kan dolaşımının yetersiz olması ve böbrek fonksiyonlarının azalması nedeniyle ilaç yan etkilerine karşı çok daha duyarlıdırlar.
Genç hastalarda yan etkiye yol açmayan ilaçlar yaşlılarda yan etki yapabilir.. Yaşlanma ile birlikte ilaçların böbrek ve karaciğerden atılımının azalmasını nedeniyle ilaçların tedavi edici düzeylerinin araştırılmasına genç hastalardan çok daha fazla gereksinim duyulur. Özellikle bazı antibiyotikler,astım ilaçları,psikiyatri ve nöroloji ile ilgili ilaçları kullanan yaşlılarda bu ilaçların,kandaki ilaç düzeyi tahlillerine bakılmalıdır.
Yazılardaki hastalık bilgileri sayfa sayfa devam ediyor.Örneğin:Koroner Kalp Hastalığı Olan Yaşlılarda Yapılan Laboratuvar Tahliller: Alzheimer Hastalığı için Laboratuar Tahlilleri:Prostat kanserinde Tahliller: Diğer Tarama Tahlilleri:
60 yaş üzeri kişilerde ortalama 3 yılda bir TSH bakılmalıdır. Koroner kalp hastalığı olan yaşlılarda ise kolesterol takibi önerilmektedir.Kadın hastalıkları.Kolon(barsak) kanseri taraması için ise en pratik yol 50 yaşından sonra yılda bir kez dışkıda gizli kan bakılmasıdır.DENİLMEKTEDİR.
Bilgisayarda bu konuda tıkladın mı her şey karşına çıkıyor. Bunlar bilgilerin kısaltılmış özetidir. Yaşlanınca nasıl olacaksı diye yapılan test sorularına cevap verirsen sana nasıl biri olacağını söylüyor. Bakın ayrı ayrı iki teste verdiğim cevaplar sonrası bilgisayarım bana ne dedi.
1-Evet, sen yaşlandığın zaman huysuz, aksi bir ihtiyar olacaksın. Üstteki-yandaki gençler gürültü yaptığı zaman, sopayla vurmaktan duvarları deleceksin. Bir ara yöneticiliğe de merak salacaksın; ama insanların vurdumduymazlığı yüzünden onu da bırakacaksın. Yolu, parkı falan kapatan arabaların sileceklerini kaldıracağını hiç söylemiyoruz bile. Evet insanlar senden acayip tırsacak; ama tontonluğunu da içinde barındıracaksın :)
2-Emekli olup sakince yaşayacaksın ve mutlu mutlu geçineceksin
İlk testin cevabı hoşuma gitmedi ama ikincisi iyiydi. Katıldığın testin sonucu elbette ki sorduğu soruları senin seçip vereceğin cevaplara bağlı. Ben de son söz olarak tüm okuyucularımıza sağlıklı mutlu yıllar dilerim.Ben bilgisayarı 60 yaşından sonra öğrendim.Elbette ki gençler gibi onları kullanamıyorum ama kendi kendime öğrendim ve kullanıyorum.Gençler kadar olmasa da öğrendiğim bana yetiyor.20 Mart 2017 Aydede