Geyikler şehrinde vakıf müessesesi olarak bir câmi ve bir zâviye bulunmaktadır. Geyikler'deki caminin kim tarafından, ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Geyikler/Dinar’da vakfa ait cami Ulu cami adında/Bababey camii 1776 yılında Harputlu Baba zade tarafından yapıldığı kayıtlarda mevcuttur.Bak:Ayhan Kalkan’ın Her yönüyle ilçemiz Dinar Ankara 1984 ve İz bırakanlar Konya 2007 baskılı eserleri:
Burada 1500 yıllarına ait belgelerde adı geçen caminin Bababey cami yani Ulu cami olmadığını Şadırvan sokakta 1904 yılından sonra yıkılan Çarşı Camii olabileceği kanaatindeyim.Bu caminin altına bir şadırvan yapılmış üstü cami olarak kullanıldı öğrenilmiştir (Kaynak kişi:Ahmet Başçı 1917-2013)
Bu câmiye ait gelirler şöyledir.
| Cami Adı |
II. Bâyezıd |
1528 |
1570-1571 |
||||
| Gelir türleri |
Senelik |
Yekûn |
Gelir türleri |
Gelir türleri |
Senelik |
Yekûn |
|
| Cami-i Geyik- ler |
câmi-i mezkûrenin çerâğı yağ ve hasır içün iki bâb bağ | 30 |
225 |
nefs-i Geyikler'deki Körpeoğlu Değirmeni her hafta Cuma gecesi câmi‘-i mezbûrun hizmetine vakf olunmuşdur hâsılı belli değildir |
nefs-i Geyikler’deki Körpe-oğlu Değirmeni her hafta Cuma gecesi câmi‘-i mezbûrun hizmetine vakf olunmuşdur |
- | 250(+) |
| 1 bâb bağ |
20 |
Hamam mahsûlünden hatîb ve imâm içün |
250 |
||||
| 1 koz ağacı |
15 |
||||||
| 1 bâb bağ |
50 |
1 kıt'a harîm icâresi imamet ve hitabet içün | |||||
| hamam |
harab |
vakf-ı ahar kİ imamete ve hitâbete vs. vezâıfe | |||||
| harâc-ı bağ |
90 |
on bir dönüm bağ, on dokuz dönüm bağçe ve harîm mukataası | |||||
| 10 kile hınta |
50 |
||||||
Tablo X: Evkaf Defterlerine Göre Geyikler'de Şeyh Durak Zâviyesi'ne tahsis olunan vâkıflar
| Zaviye Adı |
1528 |
1570-1571 |
||||
| Gelir türü |
Senelik |
Yekûn |
Gelir türleri |
Senelik |
Yekûn |
|
| Şeyh Durak Zaviyesi |
yüz dönüm yer, yedi koz ağacı, âni'l- gaile ve gayruhu |
200 |
200 |
yüz dönüm yer, yedi koz ağacı, âni'l-galle ve gayruhu | 250 |
373 Akça |
| resm-i zemîn |
123 |
|||||
Câmisi'ne vakfedilmiş bir hamâm bulunmaktadır.
Araştırmacının NOTU: Yukarıdaki kayıtlarda geçen söz konusu hamamın Çarşı camii yakınında olduğu,Y.Yener Emeksiz belediye başkanı olduğu dönemde şehir içi kanalizasyon yapımındaki kazıda şimdiki Mustafa Türkoğlu bakkalın önündeki kavşak yolun olduğu yerde hamam külhanları çıkmıştı.Ben Kültür Bakanlığı memuru olarak olayı Müze yetkililerine iletmiştim ve yapılan incelemede burada bir hamamın olduğu söylenmiş ve fazla hasara uğratılmadan toprak altında bırakılması istenmişti.
Yukardaki hamamın burası olacağını tahmin ediyorum.İkinci bir olanak ise 1942 yılında ortaya çıkan şimdiki Büyük Hamam olabileceği tahmin etsemde büyük hamamın M.Ö.276 da yapıldığı hamam toprak altından çıkarılıp tamirinin belediyece yapılıp 5500 kuruşa satıldığı kayıtlardan anlaşılmıştır.Bu ikinci olanağı tahmin etmiyorum.Vakfa ait olsaydı satılabilinir miydi.Yer tapusu Ispartalı bir hanımda çıkmıştı.
İSKÂN ÖZELLİKLERİ
Homa ve Geyiklere kadîm merkezler yakınlarında yerleşmiş olan Türkler, bu eski merkezlerin hatırasını yaşatmak üzere hissiyatlarının ifadesi olarak binlerce kasaba ve köyü vırân, ören, öyük ve höyük şeklinde adlandırmışlardır. Öyle ki, Öyük, Boz-öyük, Kara-öyük, İzci-öyüğü, Moğolta- öyüğü, Kızıl-viran, Akça-viran, Hâlî-viran, Hamza-viranı, Arucak-viran, Kesir-vİranı, Gâzi-viranı, Kemer-viran, Kulagozlu ve Kara-koymac bu tip yerleşmelere misaldir.
Bunlardan başka, Yörükler tarafından kurulmuş olan bazı köylere, Türk boylan ve aşiretlerinin isimlerinin verildiği dikkati çekmektedir ki, Abdallu, Avdan, Bâdemlü, Bağluca. Boz-samed, Bölücek, Cühûdlu, Çandır, Çeltükci, Çerçin-ini, Çoban-kuyusu,
Dânişmendlü, Dikici, Dolaklu, Eymürlü, Geyikler, Gökçe-kırı, Göynük, Güdül, Hisâr, îki-başlu, İl-deniz, İpek, İshaklu, Karaca, Karamanlu, Karalar, Kılıççı, Kızılca, Kızıllu, Kozcu, Köpek, Kuzu-oğlu, Külef, Mûsâ, Polad, Payâmlu, Sakalı-uzun, Sâklu, Seviklü, Şeyhler, Tuğrul, Yağcı-kuyusu, Yavı, Yavı-kaşı, Yaylık, Yortan ve Yüreğir bunlara örnektir.
Yine, tabiat şartlarını andıran isimlere sahip yerleşmeler de bulunmaktadır ki, bunlara misâl olarak Akça-saz, Ala-çayır, Baş-alanı, Baş-kaya, Bey. Bozca-kırı, Çaycugaz, Donuz-deresi, Duman-adası, Düden, İl-dere, Karaca-dağlu, Kara-kuyu, Kara- koğa, Kavak-kuyuşu, Kız-çağar, Kızıl-kuyu, Kızıl-tepe, Koru-çandır. Kuyu-pmar, Öküz-ahuru, Pınar-başı, Saru-kavak, Sultan-söğüdü, Taş-boğaz, Üç-kavak, Ulu-dağ, Yedi-oluk'u verebiliriz.
Bunların dışında, isimlerini bazı dervişlerin isimlerinden alan yerleşmelerin olduğu görülmektedir. Bilindiği gibi, kolonizatör Türk dervişleri diye adlandırılan zümreler, ulaşım şartlarının zor olduğu ıssız ve muhataralı yerlerde zaviyeler kurarak buraları şenlendirdikleri gibi, bir taraftan da bu bölgelerde Türk iskânının temelini atıyorlardı148. İşte bu zaviyeler etrafında zamanla ortaya çıkan yerleşmeler isimlerini ise bu zaviyelerin kurucusu dervişlerden alıyorlardı. Nitekim incelediğimiz kazadaki Seydi Melik köyü bu kabildendir. Diğer taraftan Resul, Ahi Bektaş, Apa gibi bâzı şahıs isimleriyle anılan köyler de bulunmaktadır ki bunlar da bölgenin ileri gelen şahsiyetlerinden olmalıdırlar.Sözün kısası yukarıdaki tespitler göstermektedir ki Kazadaki köy ve mezraların büyük kısmı Türklerin gelişinden sonra teşkil edilmiştir.
DEVAMI GELECEK BÖLÜM 5 ;YERLEŞİM MERKEZLERİ
MERKEZ/1-7 KÖY,GEYİKLER 1 -30 KÖYÜ
