İKAZ GAZETESİNİN YAYIN TARİHİ KESİN OLARAK BELİRLENDİ

İKAZ GAZETESİNİN YAYIN TARİHİ KESİN OLARAK BELİRLENDİ

Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kapsamında yürütülen Afyonkarahisar Basın Tarihi çalışmasında son dönemece girildi. Afyonkarahisar'da yayınlanan, çeşitli kütüphanelerde mevcut olan gazete ve dergilerin taranması ve sıralanmasının ardından verilen 2. Ara Raporun verilmesiyle son aşamaya ulaşıldı.

İkaz, Sözbirliği, Zafer/Haber/Sonhaber/Afyonda Haber/Duyum, Kocatepe, Hisar, Türkeli, Sebat/Yeni Sebat, Kudret, Gençliğin Sesi, Dipçikten Üstün Cop, Birlik, Görktan, Afyon Zafer, Odak, Afyon Karahisar, Afyonkarahisar'da Öncü, Kurtuluş, Afyon'da Lider, Gerçek, Kadınana, Anahaber, Denge, Gazete3, Haberci gazeteleri ile Ferda, Afyonkarahisar'da Nur, Taşpınar ve Beldemiz Afyon gibi dergiler, şehrin köklü ve etkili yayın organları olarak proje kapsamında incelenmektedir.

Afyonkarahisar Basın Tarihi'nin en mühim temsilcilerinden olan birisi de İkaz Matbaası ve Gazetesidir. Adalar Denizinin Anadolu kıyılarının işgale başlanmasından çok kısa bir süre sonra, matbaa kurulmuş, bir hafta bile geçmeden gazete yayınlanmaya başlanmıştır.

Sadece vilayet içinde değil, Türk basın tarihinde de önemli bir yer tutmasına karşın 1990 lı yıllara kadar, birkaç nüshası bulunabiliyordu. O tarihler itibariyle Ankara Milli Kütüphane'de 2 sayısı bilinmekte idi.

1997 yılında Afyon Kocatepe Üniversitesi Anadolu Dil-Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından 5 Mayıs günü Afyon Ticaret Odası Konferans Salonunda düzenlenen "İstibdat Devrinden 12 Mart'a Bir Ömür: Ömer Fevzi Atabek" başlıklı konferansa katılım çok yüksek olmuştu. Katılımcılar arasında Afyon Valisi Ahmet Özyurt, Rektör Prof. Dr. Şahabettin Yiğitbaşı, Belediye Başkanı Erdal Akar, Korg. Hasan Kundakçı, Milletvekili Mustafa Kızıloğlu, Ömer Faruk Atabek, Nigar Ural, Hayriye Ütebay Gazeteci İbrahim Küçükkurt, Hacı Hakkı Özsoy, İsmail Hızal gibi isimler yer aldı.

Ömer Fevzi Atabek çalışması hazırlanırken İkaz Gazetesinin 3 ü orijinal, 3 ü de fotokopi olmak üzere 6 nüshası daha üniversitemiz kütüphanesine kazandırılmıştı. Bu kazanım Afyon basın-yayın organlarında 13 Mayıs 1997 günü "Araştırma Merkezinde Durmak Yok" başlığı altında yer aldı. Atabek ile ilgili konferansın afyon basın tarihine katkıları sonraları da devam etti. 6 Haziran 1997 tarihinde de yine Afyon basınında "AKÜ'den Araştırma" başlıklı haberde "Atabek'i anma toplantısında Afyonlu araştırmacı yazar İsmail Hızal 1923-1924 yıllarına ait İkaz Gazetesinin fotokopilerini verebileceğini belirtmişti. ... Netice itibariyle Afyon İkaz Gazetesinin doksan sayısı AKÜ Anadolu Dil-Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü Kütüphanesinde araştırmacıların hizmetine sunulmak üzere muhafaza altına alınmış ve ilim camiasına kazandırılmıştır" şeklinde yer aldı. Gazeteci, mahalli araştırmacı-yazar İsmail Hızal'ın konferansta vermiş olduğu İkaz Gazetesi ile ilgili sözü yerine getirmesi takdire şayandır. Kendisini bir kez daha şükran ve rahmetle anıyoruz.

İlim süreklilik ister. Ancak Türkiye, 28 Şubat sürecinde süreklilik ve bilim ahlakı anlayışını yitirdi. İlim camiasında istikrar ve süreklilik yerine başka anlayışlar hakim oldu. 1997 yılında ilim camiasına kazandırılan İkaz koleksiyonlarından, bazı araştırmacılar yararlanmış olmasına rağmen, ara dönem nedeniyle çalışmalar kesildiğinden bu kapsamda bir inceleme yapılamamıştır.

Gelinen noktada Afyonkarahisar Basın Tarihi Projesinde İkaz gazetesi değerlendirilirken, İsmail Okday'ın Atatürk döneminin şartları içinde hazırlayıp, yayınladığı ve diğer bazı araştırmacılar tarafından "şüphe" ile karşılanan, gazetenin neşriyata başlama tarihi üzerindeki tereddütler ortadan kaldırılmış oldu. Proje Yürütücüsü ve Afyon Kocatepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Turan Akkoyun yapmış olduğu açıklamada bilimsel çalışmalarda süreklilik ve kararlılık yanında, takipçiliğin önemine dikkat çekerek, Proje çalışmasında İkaz gazetesinin ilk neşir tarihinin 11 Temmuz 1335/1919 olduğunun kesinleştirildiğini belirtti.

Milli Mücadele'nin askeri zaferle neticelenip, Lozan Barış Antlaşmasının imzalanıp, Afyonkarahisar şehrinin kurtuluşunun birinci yıldönümünde yeniden ve yeni bir seri ile 400-1 numaralı 27 Ağustos 1339-1923 tarihli nüshasında İkaz gazetesinin 11 Temmuz 1335 tarihinde yayın hayatına başladığı net olarak ortaya konulmuştur.

Milli Mücadele içinde yayınlanmaya başlayan İkaz gazetesi şehrin olduğu kadar Anadolu'nun da en seçkin yayın organlarından birisi idi. Yayın hayatına başlarken çizgisini net bir şekilde ortaya koymuş ve bunu ifade ederken araştırmacılara mühim ipuçları vermiştir. "Memleketin terakkiyatına engel, eski anane ve usul-ı muaşerete sıkı sıkıya merbutiyet ve asrın terakkiyatına biganiyeliktir. Ittıla irfansız olamaz. Cehalet, maarifsizlik, memleketi kasup kavuruyor. Mesaili içtimaiye ve sıhhıyede daima cahilane fikirler hakim." İlk nüshasındaki bu ifadeler bile İkaz'ın sıradan haberleri yayınlanmak için çıkmadığını ortaya koymaktadır.

Afyonkarahisar Basın Tarihi Projesi tamamlandığında şehrin kültürel, sosyal, sanat ve imar, geçmişinin aydınlatılması daha kolay olacaktır.